ครุภัณฑ์ทางการแพทย์ที่ใช้ในโรงพยาบาลคืออะไร และมีประเภทใดบ้าง?
บทนำ
ครุภัณฑ์ทางการแพทย์ (Medical Equipment / Medical Devices) คือ อุปกรณ์ เครื่องมือ หรือเครื่องจักรที่ใช้ในโรงพยาบาล คลินิก และสถานพยาบาลสำหรับการตรวจรักษา วินิจฉัย ดูแลผู้ป่วย รวมถึงช่วยสนับสนุนงานทางการแพทย์ให้ดำเนินไปได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ โดยครุภัณฑ์มักมีอายุการใช้งานยาวนาน และต้องมีการบำรุงรักษาและการสอบเทียบตามมาตรฐาน
1. หมวดหมู่ของครุภัณฑ์ทางการแพทย์ในโรงพยาบาล
เพื่อให้เข้าใจง่าย สามารถแบ่งตามการใช้งานได้ดังนี้
1) ครุภัณฑ์สำหรับการตรวจวินิจฉัย (Diagnostic Equipment)
ใช้ตรวจหาความผิดปกติของร่างกาย เช่น
- เครื่องตรวจคลื่นหัวใจ (ECG/EKG)
- เครื่องวัดความดันโลหิตแบบตั้งโต๊ะ
- เครื่องตรวจออกซิเจนปลายนิ้ว (Pulse Oximeter)
- เครื่องตรวจอุณหภูมิร่างกาย
- เครื่องตรวจอัลตราซาวด์
- Patient Monitor เครื่องติดตามสัญญาณชีพ
หน้าที่: ช่วยแพทย์ประเมินอาการผู้ป่วยเพื่อวางแผนรักษาอย่างแม่นยำ2) ครุภัณฑ์สำหรับการรักษาและช่วยชีวิต (Therapeutic & Life-Saving Equipment)อุปกรณ์ที่ใช้รักษา ฟื้นคืนชีพ หรือดูแลผู้ป่วยวิกฤต เช่น- เครื่องกระตุกหัวใจอัตโนมัติ (AED)
- เครื่องช่วยหายใจ (Ventilator)
- Infusion Pump / Syringe Pump
- เครื่องดูดเสมหะ (Suction Machine)
- เครื่องให้ความร้อนผู้ป่วย (Patient Warmer)
หน้าที่: ช่วยรักษาผู้ป่วยฉุกเฉินและช่วยชีวิตได้ทันท่วงที
3) ครุภัณฑ์สำหรับการผ่าตัดและทำหัตถการ (Surgical Equipment)ใช้ในห้องผ่าตัด ห้องคลอด และห้องทำหัตถการ เช่น- โคมไฟผ่าตัด LED
- เตียงผ่าตัด
- ชุดเครื่องมือผ่าตัดสแตนเลส
- Autoclave / เครื่องนึ่งฆ่าเชื้อ
- ตู้ลมร้อน (Hot Air Sterilizer)
หน้าที่: ช่วยให้ขั้นตอนการผ่าตัดเป็นไปตามมาตรฐานปลอดเชื้อและปลอดภัย4) ครุภัณฑ์ภายในหอผู้ป่วยและงานพยาบาล (Ward Equipment)อุปกรณ์ที่ช่วยในการดูแลประจำวัน เช่น- เตียงผู้ป่วย 2 ไกด์/3 ไกด์
- รถเข็นผู้ป่วย
- รถเข็นทำแผล
- โต๊ะคร่อมเตียงผู้ป่วย
- ไม้เท้าและอุปกรณ์ช่วยพยุง
- ที่นอนลมป้องกันแผลกดทับ
หน้าที่: อำนวยความสะดวกในการดูแลผู้ป่วยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
5) ครุภัณฑ์ด้านการเคลื่อนย้ายและกู้ชีพ (Transport & Emergency Equipment)ใช้ในงาน EMS และการเคลื่อนย้ายภายในโรงพยาบาล เช่น- เปลสนาม / สไลด์บอร์ดเคลื่อนย้ายผู้ป่วย
- รถเข็นนั่งฉุกเฉิน (Emergency Chair)
- เปลแพทย์แบบ Scoop Stretcher
- เปลล้อฉุกเฉิน
- กระเป๋าแพทย์ฉุกเฉิน
6) ครุภัณฑ์สำหรับงานห้องปฏิบัติการ (Laboratory Equipment)เครื่องมือสำหรับตรวจเลือด ตรวจสารคัดหลั่ง หรือทดสอบทางการแพทย์ เช่น- เครื่องปั่นเหวี่ยง (Centrifuge)
- เครื่องตรวจน้ำตาลในเลือด
- Microscope
- ตู้ชีวนิรภัย (Biosafety Cabinet)
- ตู้เย็นเก็บตัวอย่างทางการแพทย์
7) ครุภัณฑ์ด้านการควบคุมการติดเชื้อ (Infection Control Equipment)อุปกรณ์ที่ช่วยป้องกันการแพร่เชื้อในโรงพยาบาล เช่น- Autoclave
- ตู้ UV-C ฆ่าเชื้อ
- ตู้ทิ้งเข็มแบบนิรภัย
- ถังขยะทางการแพทย์ชนิดต่าง ๆ
- อ่างล้างเครื่องมือสแตนเลส
2. มาตรฐานและการรับรองที่ครุภัณฑ์ทางการแพทย์ควรมีเพื่อความปลอดภัยและถูกต้องตามกฎหมาย ครุภัณฑ์ควรมีเอกสารดังนี้✔ ต้องมี- ใบอนุญาต อย. (FDA Thailand – Medical Device Listing)
- ใบรับรอง ISO 13485 จากผู้ผลิต
- ใบรับรองคุณภาพสินค้า CE / FDA (ขึ้นกับรุ่น)
- ใบรับประกันสินค้า (Warranty)
- ใบสอบเทียบเครื่องมือ (Calibration Certificate) สำหรับอุปกรณ์วัดค่าวัดต่าง ๆ
✔ การบำรุงรักษา (Maintenance / PM)- โรงพยาบาลส่วนใหญ่กำหนดให้
- มีตารางตรวจสอบประจำปี (Preventive Maintenance)
- มีผู้เชี่ยวชาญดูแลและซ่อมบำรุง
- มีการสอบเทียบทุก 6–12 เดือนสำหรับเครื่องมือสำคัญ
3. การเลือกซื้อครุภัณฑ์ทางการแพทย์สำหรับโรงพยาบาล
ปัจจัยสำคัญที่ควรพิจารณา ได้แก่
1) ความปลอดภัยและมาตรฐาน
2) ความเหมาะสมกับลักษณะงาน
3) อะไหล่และบริการหลังการขาย
4) การรับประกันและการ PM
5) งบประมาณและความคุ้มค่า
6) ความทนทานและอายุการใช้งาน
4. ตัวอย่างครุภัณฑ์ทางการแพทย์ที่นิยมในโรงพยาบาล (ตามหมวด)
5. สรุปบทความแบบย่อสำหรับปิดท้าย
ครุภัณฑ์ทางการแพทย์เป็นหัวใจหลักในการดูแลผู้ป่วยในโรงพยาบาล การเลือกใช้อุปกรณ์ที่มีมาตรฐาน ปลอดภัย และเหมาะสมกับงาน จะช่วยให้บุคลากรทางการแพทย์สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาที่ดีที่สุด
